THE TREE OF LIFE

Na het zien van de film The Tree of Life van Terence Malick is er de behoefte om mijn gedachten te ordenen, zeker nadat ik in dezelfde week een interview met Alain de Botton in NRC boeken las, wat hij gaf ivm het verschijnen van zijn nieuwe boek; Religie voor atheïsten.

De gedachten daarover zijn wel moeilijk te verwoorden omdat het over impressie, gevoel, beelden en muziek gaat.
En over de tijdgeest, en dan specifiek over kwaliteit van leven in de seculiere maatschappij, het moderne leven in ’het westen’.
Dat schijnt Malicks specialiteit te zijn.
En Alain de Botton merkt op dat er behoefte is aan regels, een behoefte aan een morele leidraad in de ‘westerse’ maatschappij zonder religie .
Film
Wat een ervaring, die film, The tree of life, een echte belevenis: de hoeveelheid indringende beelden, vaak traag en XL-close up, veel ’geluid’; muziek, vogels, de wind, maar weinig tekst, het geeft je de ervaring een kunstwerk, een verhaal te zien waarin je jezelf kan herkennen maar waar je niet direct een plot kan zien.
Het is een meditatie, een overweging en tegelijkertijd is het het verhaal van een opgroeiende jongen die zich afvraagt wat goed is en wat slecht, of God bestaat en of God alles ziet… waarom er ziekte is en armoede….
Je ziet de jongen groeien van baby naar opstandige puber.
Als ik de film goed heb begrepen is ook de volwassen geworden jongeman zoekende naar antwoorden, hij kijkt vertwijfeld rond in de harde snelle grote stad waar hij woont en werkt; mooie beelden van 21 eeuwse architectuur in een wereldstad .
Een wereld zonder groen, alles van staal en beton, indrukwekkend maar koud en hard.
De wereld, waarin de jongen opgroeide in de 50er jaren, was een suburb met veel groen en met ruimte voor kinderen.
Alles draait in de film om het gezin en die krijgt een duidelijk gezicht, maar op een speciale manier worden de accenten bij ongebruikelijke zaken gelegd, je kijkt veelal mee door de ogen van de opgroeiende jongen, hij experimenteert, doet geniepige dingen, je hoort zijn stem, hij fluistert wat hij denkt….
Zijn ouders doen hun best, maar worstelen, vader is liefhebbend, maar gefrustreerd in zijn werk en zijn rol als vader, moeder is liefdevol, maar dromerig en kind met de kinderen. De jongen ziet dit en moet hiermee z’n eigen leven vorm gaan geven.
Boek
Alain de Botton zegt in het NRC - interview dat het in zijn boek ‘ Religie voor atheïsten’ gaat over: dat we met ons geloof in God ook alle rituelen en gebruiken van de kerk hebben weggegooid, zaken die houvast en zelfs verrijking aan ons leven gaven.
En dat de samenleving er baat bij kan hebben kerkelijke gebruiken los van hun religieuze context opnieuw uit te vinden.
“Doordat we religie afwijzen, zijn zaken als zelfbeheersing en terughoudendheid onze eigen verantwoordelijkheid geworden. Maar waar moet je die dingen dan leren en van wie? Precies op dat terrein kunnen religieuze gebruiken heel nuttig zijn.”
Mij trof het onderwerp wat in dit boek en in de film belangrijk is: wat is goed en wat is slecht? hoe menswaardig te leven? als iets wat in deze tijd weer aandacht opeist.
Jaren, eeuwen waren de heilige schriften als de Bijbel, de Thora en de Koran onze leidraad in het leven, maar wat nu?????
Het socialisme, het communisme, het kapitalisme, systemen die feilbaar blijken.
We zijn ons aan het bezinnen hoe vreedzaam en welvarend te leven met zoveel mensen op deze ‘klein’ geworden aarde.
We kunnen niet meer volstaan met goed voor onszelf te zorgen als natie, we moeten rekening houden met iedereen, allen hebben we gelijke rechten.
Wat zijn goede richtlijnen waar we ons aan kunnen meten?
Wat zijn de regels voor een beschaafde samenleving?
Gelukkig hebben we de ‘ universele verklaring van de rechten van de mens ’.
En de optimist in mij denkt dat we de vormen wel gaan vinden die ons helpt onze waardigheid en onze betrokkenheid bij de ander te stimuleren en te ondersteunen.