HART SUTRA

                                                AVALOKITESVARA

Eind vorige zomer ben ik een klein onderzoekje begonnen naar de betekenis van de Hartsutra zoals we die in het Kanzeon zen centrum Amsterdam reciteren.

Als eerste leerde ik deze sutra uit het hoofd.... met behulp van mijn Iphone app Quickvoice, waarop ik de sutra zelf  insprak en zodoende elke (bijna) dag met mezelf kon mee reciteren :-)

Met de gedachte dat de tekst door het reciteren wat duidelijker zou worden.
Want deze 'kern' sutra herbergt een essentiële wijsheid, zoals de naam al zegt.
En ik begreep er weinig van...
Als deze sutra besproken werd in de dharmales, ging me af en toe een licht op, maar meestal leidde het 'denken' hierover tot verwarring.

Dus verdiep ik mij in deze wonderlijke, intrigerende sutra en geef morgen in mijn 'zitgroep' van de woensdagavond van de Kanzeon sangha, een dharmales over mijn zoektocht en bevindingen.
daarin vergelijk ik  drie vertalingen in het nederlands van de Hartsutra: een van Thich Nhat Hanh, een van Robert Hartzema en een van Ton Lathouwers.
Hieronder de vertaling zoals de Hartsutra in het Zencentrum Amsterdam wordt gereciteerd ://zenamsterdam.nl/

het cursieve deel tussen de v 's is door mij opgezochte uitleg van de sanskrit termen!

GROOT PRAJNA-PARAMITA HART SUTRA

v  v  v  v  v  v  v  v  v  v         

dat wat naar de andere oever leidt, volmaakte wijsheid

PRAJNA   =  wijsheid, inzicht, trancedente 
                           (bovenzintuiglijke) kennis

PARAMITA =  deugden, karaktereigenschappen 
                           waarnaar gestreefd word door de monnik
                          (6 paramita’s : Dana, Sila, Kshanti, Virya, 
                           Dhyana, Prajna –                                                                 
                           liefdadigheid, deugdzaamheid, lijdzaamheid, moed, 
                           concentratie, wijsheid) 
HART           =  belangrijkste sutra van de  
                           Prajna Paramitrasutra’s  in de Mahayana traditie. 

SUTRA         =  draad, vers, aforisme, dialoog tussen Boeddha 
                           en zijn volgelingen

v  v  v  v  v  v  v  v  v  v       

Nadat Avalokitesvara de stroom van prajna-paramita was binnen
gegaan werd de bodhisattva bewogen de vijf skandha’s te zien
en te zien dat zij zonder eigen bestaan waren.

v  v  v  v  v  v  v  v  v  v

AVALOKITESVARA = belichaming van mededogen, Guanyin

BODHISATTVA         = wiens wezen naar  licht streeft 
                                          (hinayana), wiens wezen licht is 
                                          (mahayana)                                           
                                          bodhi=licht, sattva=wezen

SKANDHA                  =  verzamelingen van bijeenhorende 
                                           eigenschappen van het bestaan, aspecten 
                                           v h leven, gehechtheden.                                                                           
                                      =  de 5 opeenhopingen van gehecht zijn: 
                                           vorm, gevoel, waarneming, 
                                           mentale formaties en bewustzijn;

                                           Rupa, Vedana, Sanja, Samskara, Vijnana 
                                      =  vorm, gevoelens, gewaarwordingen, 
                                           mentale formaties (=gedachten die 
                                           gedrag bepalen, intenties)
                                           bewustzijn/ aandacht

Skanda’s   hebben geen eigen bestaan, geen ik, 
niet-zelf (Anatta), ze ontstaan als gevolg van oorzaken, 
zijn tijdelijk, eindig, geen eigen essentie.

NIRWANA       = Niet gehecht zijn aan skanda’s,
                              is: gehechtheid uitgeblust, bevrijdt, verlicht

Boeddhistische meditatie als zelfonderzoek,
analyseren van wat is, tot er alleen nog ruimte/leegte is. 
Deze kennis, in meditatie ervaren is een bevrijdende ervaring,
ruimte, leegte, niets ligt vast: 

SUNYATA     =   leegte, openheid, ruimte, niet iets, 
                        wordt beschreven door te zeggen wat het NIET is.

v  v  v  v  v  v  v  v  v  v 

Hier, Shariputra, is vorm leegte, leegte vorm; vorm is niet te scheiden van leegte, leegte is niet te scheiden van vorm; al wat vorm heeft, is leegte; al wat leegte is, heeft vorm; en zo ook sensaties, gedachten, drijfveren en gewaarzijn.

v  v  v  v  v  v  v  v  v  v    

SHARIPUTRA   = monnik

v  v  v  v  v  v  v  v  v  v
   

Hier, Shariputra, zijn alle dharma’s gekenmerkt door leegte, niet voortgebracht, niet ongedaan te maken, noch onzuiver, noch zuiver, noch onvolmaakt, noch volmaakt. 

v  v  v  v  v  v  v  v  v  v    

DHARMA”S =  de wezenlijke natuur van iets, 
                           doel van het bestaan.
                           persoonlijk: je plicht, (hinduïsme) 
                           boeddhistisch: wet, de leer van de Boeddha.         

v  v  v  v  v  v  v  v  v  v    

Daarom Shariputra, in leegte is geen vorm, geen sensatie,
geen gedachte, geen drijfveer en geen gewaarzijn; geen oog, oor,
neus, tong, lichaam en denkorgaan;
geen vorm, klank, geur,smaak, aanrakingspunten en gedachteobjecten;
geen veld van waarneming enzovoort,
tot geen veld van geestelijke activiteit.

Geen onwetendheid, geen einde aan onwetendheid enzovoort,
tot geen ouderdom en dood en geen einde aan ouderdom en dood.                

Geen lijden, geen oorzaak, geen opheffing, geen weg;
geen inzicht, geen bereiken en geen niet-bereiken.

Daarom, Shariputra, in de staat van niet-bereiken,
gesteund door prajna-paramita,
verblijft de bodhisattva zonder verduistering van geest.     

Zonder verduistering van geest is de bodhisattva niet bevreesd,
overwint aldus onjuiste opvattingen en
is het rusten in nirvana tenslotte bereikt.

Alle Boeddha’s van alle tijden zijn door in prajna-paramita
te verblijven volledig ontwaakt tot volkomen verlichting.

Daarom, zou je de grote mantra van prajna-paramita moeten kennen,
de mantra van groot inzicht, de volkomen mantra,
de onvergelijkbare mantra, die alle lijden tot rust brengt,
die waar is en niet op bedrog berust. 

Op grond van prajna-paramita is de mantra verkondigd,
die luidt aldus: 

v  v  v  v  v  v  v  v  v  v    

Mantra = ‘man’ afkorting van ‘manas’ = het gewone bewustzijn en
‘tra’= beschermen (sanskrit) beschermt het bewustzijn tegen verwarring 

v  v  v  v  v  v  v  v  v  v   

gate, gate, paragate, parasamgate, bodhi, svaha!

v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  

 Voorbij, voorbij, volstrekt voorbij, ook daaraan voorbij, het ontwaken is dit 

v  v  v  v  v  v  v  v  v  v  
 

Hiermee eindigt het Groot Prajna-paramita Hart Sutra.

*Bron: Kanzeon Zen Centrum Amsterdam

Hartsutra in het Chinees

ZOEKEN
Dit is een mystieke tekst en ik wil graag weten,

kennen, begrijpen wat hier staat.

Verteld deze sutra  mij dat door de boeddhistische meditatie

een mens mogelijk het ‘ultieme’ ervaart, en kan zien dat er

een leven bestaat waar de skanda’s niet de belangrijkste rol in spelen?

De volmaakte wijsheid, het volmaakte inzicht is,

dat alles geen eigen bestaan heeft, sunyata....

En dan wordt het moeilijk, want in het relatieve,

dagelijkse bestaan lijkt dat onzin, alles bestaat,

DIT( mijn lichaam, mijn adem) is HET,

ik kan alleen ervaren door DIT.

Maar dat alles vergankelijk is en onderling afhankelijk,

dat zie ik wel (soms)

Het mystieke bestaat daaruit dat het beiden bestaat……

het ultieme en het relatieve tegelijk.

Maar dat is alleen te ervaren in meditatie?

Als ik het goed heb is hier door filosofen ook over gesproken.

Maar ook zij kijken diep…..

Nu denk ik:

Het gaat er misschien om je bewust te zijn van 
het ABSOLUTE, (niet met woorden te beschrijven) 
een ervaring hiervan op te doen in je meditatie.
Wat je helpt het relatieve( te meten feiten) leven te leven …..      
Onthechten van de skanda’s.....

Als je in je meditaties de leegte kan ervaren, 
heeft dat invloed op je relatieve , dagelijkse leven.

Dat is wat de PPHS je leert volgens mij.

Je moet het niet in praktische zin uit willen leggen, 
zo van : hoe pas je dat toe?

Het doet iets met je levenshouding, 
je beseft dat je jezelf vaak voor de gek houdt, 
bijv. zoals je gelooft dat er èèn waarheid is.

Het doet je beseffen dat alles vergankelijk is 
en onderling afhankelijk.

de zoektocht gaat door, het is een mooie reis, het bevalt me

GESCHIEDENIS 

Wat me ookboeit en inspireert, naast de praktische zazen beoefening, 
is de geschiedenis van het Boeddhisme.

Deze levensfilosofie (noem ik het gemakshalve even) bestaat al ± 2500 jaar, 
en is springlevend  in verschillende  delen van de wereld.

Al laat een kaart op Wikipedia zien dat het Boeddhisme 
slechts door een klein deel van de wereldbevolking omarmd wordt.

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Prevailing_world_religions_map.png

De eerste boeddhistische geschriften die een belangrijke rol spelen 
in die lange geschiedenis, o.a. in de vorm van Sutra’s 
(dialogen tussen Boeddha en zijn leerlingen), 
zijn in heel wat talen vertaald en bewerkt.

Ze zijn een onderdeel van de Pali Canon, de Tripitaka, 
de oudste nog bestaande geschriften: drie mandjes van Boeddha’s leer; 
Vinaya(kloosterregels), Sutra’s en Abhidharma (analyse v d leer) 
bewaard in Sri Lanka, 3^de eeuw v C.,

De Theravada traditie bewaart de omvangrijke geschriften in het Pali; 
10.000 dialogen v d Boeddha, in gedrukte versie meer dan 50 delen (boeken)

Volgens sommigen bestaat de geschreven tekst van 
de Prajna Paramita sutra’s sinds het begin van onze jaartelling, 
in Sanskrit en/of Pali.

Heel mooi vind ik de reisverslagen, zoals beschreven in het boek 
van Maarten Olthof, "Lopen in het voetspoor van de Boeddha",
van twee Chinese monniken, Faxian (337 – c. 422)
en Xuanzang (602 - 664) die resp 13 en 17 jaar door India
en omstreken reisden op zoek naar Boeddhistische teksten,
en deze naar China brachten om ze te vertalen in het Chinees. 
Zie "Lopen in het spoor van de Boedha", van Maarten Olthof, uitg.Ten Have

Onze Hartsutra zoals wij die gebruiken is door Xuanzang
in het Chinees vertaald en later door anderen in het Japans.                                              
(wat maar goed  is want in de 12de eeuw was het Boeddhisme
vrijwel verdwenen uit India, en tempels, beelden en boeken vernield)

Naar men zegt zijn delen van zijn Xuangzan’s schedel te zien in 
Patna, India en in Nara, Japan( als oorlogsbuit ) en in China.

Part of Xuanzang's remains were taken from Nanjing by soldiers 
of the Imperial Japanese Army in 1942, and are now enshrined at 
Yakushi-ji in Nara, Japan. Wikipedia

De zentraditie ziet Bodhidharma (rond 520 na C) als eerste Chinese patriarch
van Chan(zen).

Sinds 12de en 13de  eeuw floreert Zen in Japan door
monnik Eisai(1158-1210) hij stichtte de Rinzaischool,
en monnik Dogen(1200-1253) de Soto school.

Deze vertaling  van de mantra,

GATE, GATE, PARAGATE, PARASAMGATE, BODHI, SVAHA!
  

Voorbij, voorbij, volstrekt voorbij, ook daaraan voorbij, het ontwaken is dit!

is gedaan door Robert Hartzema, boeddhistisch leraar in Tibetaanse traditie.

Voorbij ' vorm is leegte/ruimte'

Voorbij ' leegte is vorm/ruimte'

Volstrekt voorbij ' voorbij beide die allebei waar zijn '

Ook daaraan voorbij ' elk denkbeeld loslatend'

INZICHT wordt ZIJN

Bodhi - ultieme bevrijding en inzicht dat leidt naar bevrijding.

Svaha- zo is het!                           

en hier een stukje van zijn commentaar over Shunyata:
"Shunyata – ruimte/leegte heeft geen kenmerken, 
daarom wordt beschreven wat shunyata niet is.

Omdat alles, alle ervaringen, samengesteld is/zijn uit 
in elkaar grijpende onderdelen; gedachten gevoelens, 
waarnemingen kun je zeggen dat alles veranderlijk is, 
niet permanent, en dus vergankelijk.

Zo ook het ik, het zelf is uit verschillende onderdelen samengesteld 
en kan voortdurend veranderen.

Wanneer je werkelijk vanuit je hart en buik ervaart dat 
alles wat je ziet ,voelt, hoort , aanraakt, meemaakt, bent, doet, 
verdedigt en belangrijk vindt,  samengesteld is  en vergankelijk,

geen zelfstandig bestaan heeft, en de oorzaak van lijden is,                                         
ZIE JE DE WERKELIJKHEID ZOALS DIE IS.

                                                                                                              
Door dit besef hou je niet meer zo vast aan opvattingen,
je hecht je er niet aan, dat geeft meer vrijheid en ruimte
in omgang met jezelf en anderen.

Prajna Paramita roept op alle inzichten op te geven, 
leegte betekent zich ontdoen van alle speculatieve gedachten".

Uit: Boeddhistische  psychologie van Robert Hartzema,    uitg. Karnak

Deze gedachte speelt ook een rol in mijn zoektocht:
Boeddhisme: voor sommigen een religie, 

voor anderen een praktische levensfilosofie,   
of een empirische wetenschap,  
of een weg naar kennis van het (niet) ZELF.

Dit is een moment opname, ik ben onderweg, waar naar toe is niet duidelijk,
maar voor mezelf is mijn innerlijke zoektocht wel ‘helder’.

P.S.: Met interesse lees ik regelmatig het Boeddhistisch Dagblad
en deze twee columns sluiten aan bij mijn tocht
door de geschiedenis en ontwikkelingsweg van het Boeddhisme.

http://boeddhistischdagblad.nl/zorgen-het-boeddhisme/
van Robert Keurntjes

en deze

http://boeddhistischdagblad.nl/wedergeboorte-een-hopeloze-zaak/
van Jules Prast